„Modernizacja polskiej sieci lotnisk pod kątem redukcji emisji CO2” to projekt, który niedawno ruszył w naszych portach. Unijni urzędnicy chcą wiedzieć więcej o emitowanych gazach cieplarnianych, efektywności energetycznej i stopniu wykorzystania paliw alternatywnych. Mierzą co i jak, wskazują luki… A za kilka lat będą pewnie pobierali opłaty za spełnienie lub nie indywidualnych norm dla portu – słyszymy od władz jednego z lotnisk. Dokładna, środowiska analiza dotyczy lotnisk w europejskiej sieci TEN-T. To porty lotnicze w Warszawie, Gdańsku, Szczecinie, Poznaniu, Katowicach, Krakowie, Rzeszowie i Wrocławiu. Jak się dowiadujemy, celem Komisji jest pomoc władzom krajowym „w poprawie ich zdolności do projektowania, opracowywania i wdrażania reform”. Projekt w dłuższej perspektywie ma przyczynić się do osiągnięcia jak najwyższego poziomu dekarbonizacji polskich portów lotniczych. - Myślę, że jakieś inwestycje będziemy musieli realizować, aby nadążać za przepisami.... Chyba że zdecydujemy się – przejściowo – płacić za emisję, co - jak wiadomo - spowoduje wzrost naszych kosztów – prognozuje Artur Tomasik, prezes Związku Regionalnych Portów Lotniczych w Polsce (ZRPL). Już dwa lata temu Komisja Europejska „na roboczo” przygotowywała się do teraz realizowanego u nas projektu. Wtedy "odpytywane" z wielu kwestii były wszystkie lotniska w Polsce. - Służyło to temu, by zarządy portów mogły zadeklarować, jakie rozwiązania prośrodowiskowe mogą wdrożyć i jakie byłyby ich koszty. Między innymi chodziło o fotowoltaikę, zwiększenie efektywności energetycznej i - generalnie - obniżenie śladu węglowego całego lotniska – wyjaśnia Arkadiusz Primus, prezes spółki Investeko, która zajmuje się większością zielonych projektów realizowanych przez polskie lotniska. Tym razem polskie porty lotnicze wchodzące w skład europejskiej sieci TEN-T są poproszone o udzielenie odpowiedzi na dużo dłuższą listę pytań. Audytorów interesują takie kwestie, jak struktura organizacyjna lotniska i sposób uwzględnienia w niej kwestii klimatycznych; źródła emisji gazów cieplarnianych w wyniku operacji lotniczych oraz samej tylko działalności danego lotniska; identyfikowanie i obliczanie emisji tych gazów; wykorzystanie odnawialnych źródeł energii; efektywność energetyczna obiektów oraz to, jakie paliwa, w tym alternatywne, są wykorzystywane na terenie portu. Środowiskowy taryfikator A fina takiego indagowania? Przygotowany model monitorowania wspomnianych danych oraz emisji CO2 w portach lotniczych. - Na pewno wpłynie to na cenę usługi. Możemy się spodziewać, że prawodawstwo unijne będzie szło w kierunku nałożenia opłat za emisję na porty lotnicze. W związku z tym będziemy musieli optymalizować nasze systemy ogrzewania i klimatyzacji, a może i wymieniać urządzenia, aby te emisje CO2 z portów lotniczych były mniejsze – podejrzewa Artur Tomasik, szef ZRPL i prezes katowickiego lotniska. Faktem jest, że obecne prawodawstwo UE nie nakłada na porty lotnicze żadnych bezpośrednich celów redukcji emisji CO2. Ale jednocześnie w ramach obecnego i przyszłego prawodawstwa UE (takiego jak ReFuel EU Aviation, wytyczne TEN-T, AFIR, dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej) porty lotnicze będą musiały wdrożyć środki dekarbonizacji - zarówno w odniesieniu do operacji, jak i inwestycji infrastrukturalnych. - Lotniska z całą infrastrukturą należy traktować jak małe miasta. I to rozwijające się miasta: z nowszymi, ale i starszymi obiektami. Te drugie, często projektowane 40-50 lat temu, mają bardzo niską efektywność energetyczną... Jednym z ważniejszych wyzwań dla lotnisk w Polsce będzie dostosowanie istniejącej infrastruktury kubaturowej do zaostrzających się norm dotyczących efektywności energetycznej – mówi Arkadiusz Primus. Prezes Investeko podkreśla jednak, że to, co Komisja Europejska czyni teraz, to tak naprawdę wstępne audyty możliwości wdrożeń proekologicznych dla lotnisk. - Robi to po to, żeby zdefiniować bazę – w jakim miejscu porty teraz są. To pomoże w jakiś sposób je "owskaźnikować", by zobaczyć, na jakim poziomie tej dobrej techniki środowiskowej są – dodaje. Cel audytu Celem Komisji Europejskiej pozostaje zapewnienie wsparcia technicznego dla wspomnianych 10 portów lotniczych i przygotowanie ich do składania wniosków o certyfikację ACA do tzw. poziomu 1. Airport Carbon Accreditation (ACA) to globalny program zarządzania emisją dwutlenku węgla dla portów lotniczych, który niezależnie ocenia i uznaje wysiłki portów lotniczych w zakresie zarządzania i redukcji emisji CO2. Program uruchomiło przez zrzeszenie europejskich portów lotniczych ACI EUROPE w czerwcu 2009 r. Emisje lotnicze, które są wielokrotnie większe niż emisje lotniskowe, nie są objęte tym programem. Z danych ACI wynika, że branża lotnisk odpowiada za 5 proc. całkowitej emisji dwutlenku węgla w sektorze transportu lotniczego. Środki pomocowe Tylko z pozoru ACA wygląda tylko jak nakładanie barier na lotniska. Obecnie zasady przyznawania środków z budżetu UE skonstruowane są tak, że nie sposób otrzymać dotacji bezpośrednio przeznaczonej na rozwój infrastruktury portów. Co innego, gdy chodzi o pieniądze na zrównoważony rozwój i łagodzenie zmian klimatu. Porty lotnicze, które zechcą skorzystać z finansowania UE, będą mogły to zrobić w imię „zazieleniania” - za pośrednictwem CEF, InvestEU, funduszu innowacji ETS, Horyzontu Europa czy choćby Funduszu Spójności. Ponadto dostępność finansowania prywatnego będzie również w coraz większym stopniu uzależniona od zasad i norm związanych z ochroną klimatu.